“Diyalektik Materyalizm,” İdeoloji ve Revizyonizm-Jason Devine

Başka bir yerde yaygın olarak savunduğum gibi, Marksizm’in felsefesi olarak ‘diyalektik materyalizm’ mevcut değildir. [1] Nitekim Marx’ın Joseph Weydemeyer’e yazdığı ünlü mektubunda, kendisinin bilimsel katkıları olarak gördüğü ve anladığı şeyleri listelediğinde, diyalektik materyalizmin bir isim, kavram ve sistem olarak belirgin bir şekilde eksik olduğu görülür. [2] Dahası, Engels Marx’ın mezarında yaptığı konuşmasında Marx’ın bilimsel keşiflerinden bahsetmişti, fakat hiçbir zaman bir isim, kavram ya da sistem olarak diyalektik materyalizmden söz etmedi. [3] “Diyalektik materyalizm” ifadesinin Marx ya da Engels tarafından hiçbir zaman kullanılmadığı ve dolayısıyla yayınlanmış veya yayınlanmamış eserlerinin hiçbir yerinde görülmemesi sürpriz değildir. Nitekim Marx, sistem değil, yeni bir bilimsel yöntem geliştirmiştir. [4]

Ancak, “diyalektik materyalizm” yalnızca Marx ve Engels’in bir ürünü olmamakla kalmaz; bu, aynı zamanda revizyonist bir kavramdır. Daha spesifik olarak söylersek, bu ifade Joseph Dietzgen tarafından yaratılmış ve daha sonra da Georgi Plekhanov tarafından geliştirilip, öncülüğü yapılmıştır. Eduard Bernstein’in Marksizmi revize etme mücadelesindeki entrikaları sayesinde, ikincisi [meteryalizm] bir felsefe ve dolayısıyla bir ideoloji olarak sınıflandırılmış, diyalektik materyalizm de bunun kodlanmış bir terimi olarak hizmet görmüştür. Marx ve Engels’in yeni bir bilimsel yöntem değil de, yeni bir felsefe, yeni bir ideoloji yarattığını ileri süren fikrin reddedilmesi içerisinde, terimin kendisi ve temsil ettiği şey de reddedilmelidir.

“Diyalektik materyalizm” ifadesi ilk olarak 1887’de Alman sosyalist Joseph Dietzgen tarafından Bir Sosyalistin Epistemoloji Alanına Gezileri adlı çalışmasında ortaya atılmıştır. Bu çalışmada Dietzgen, “Son temsilcileri olan Kant, Fichte, Schelling ve Hegel’deki idealist inatçılık tamamen Alman olduğu için, bunun konusu olan diyalektik materyalizm de üstün bir Alman ürünüdür” diye yazmıştır. [5] Dahası, diyalektik materyalizme “Sosyal-Demokrasinin [doğruluğu] kanıtlanmış düşünme biçimi” olarak, yani Alman Sosyal Demokrasisi’nin felsefesi olarak gönderme yapmıştır. [6] Dolayısıyla, bu terim sadece Marx’ın ölümünden sonra ortaya çıkmakla kalmaz, aynı zamanda türetilme bakımından Marksist değil, Dietzgenisttir.

”Diyalektik materyalizm” ifadesinin Marksistler için mutlaka gerekli olduğunu gösteren zorlayıcı herhangi bir kanıt, tek bir açık kanıt bile görmedim. Gerçekte bunun kullanımı büyük ölçüde gelenekseldir. Bununla birlikte Plekhanov, Dietzgen’in çok akıllı olduğunu ancak Marksizm’e bir şey katmadığını savunmuştur ve bu yüzden öğrenci açısından karmaşanın azaltılabilmesi için Marx’ın Dietzgen’den önce okunmasını önermiştir. [7] Peki Dietzgen, teorik yenilikler yapmadığına göre, Marksistler neden onun terminolojik yeniliğini neden kabul etsin? Bir yenilik yapıldığını Lenin şüphesiz hiçbir zaman fark etmediği halde, sırf Lenin kabul etti diye kabul edilmesi mi gerekir? Bunlar gerçekten zayıf gerekçelerdir ve bu, Marksist eğitim alanında çoğu kez Marx’ın yöntemine girişte karşılaşılan temel sorunlardan birine işaret eder: geleneğe ve otoriteye başvurma. Bu sadece mantıksal bir yanılgı olmayıp, diyalektiğe de aykırıdır.

Dietzgen yalnızca “diyalektik materyalizm” terimini ortaya atmakla kalmamış, aynı zamanda çalışmalarında onu bir felsefe biçimi şeklinde geliştirmiştir. Bunları Marx ile paylaşmak için acele etmiştir. Marx’ın Dr. Kugelmann’a söylediği gibi:

Uzun zaman önce bana ‘entelektüel kapasite’ üzerine, kimi karmaşıklıkları  ve sık tekrarları olmasına rağmen, mükemmel, hatta – bir işçinin bağımsız ürünü olarak – hayranlık uyandırıcı bir bölüm el yazması gönderdi.  [8]

Çalışmayı, okumayı bitirdikten sonra Marx, yorumlarıyla birlikte taslağı Engels’e gönderdi ve görüşlerini sordu. Engels’in Marx’a tam cevabı şu oldu:

Bu şey [Dietzgen’in çalışması] hakkında tamamen kesin bir karara varmak zor. Bir filozof olarak doğuştan gelen yeteneği olmadığı gibi, kendisini de yarım yamalak eğitmiş. Terminolojisinden kaynaklarının bazıları (örneğin, Feuerbach, senin kitabın ve doğa bilimleri üzerine çeşitli saçma sapan popüler eserler) hemen anlaşılabiliyor, ancak başka neler okuduğunu söylemek imkânsız. Elbette terminolojisi hala çok karışık – bu yüzden yeni terimlerin anlatımında bulanıklık ve sık tekrarlar var. İçinde biraz diyalektik de var, ancak birbirine bağlı bir bütün gibi değil, daha çok anlık parıldamalar gibi görünüyor. Kendisi için keşfettiğinden emin olabilseydi, kendinde-şeyin açıklaması olarak Gedankending [düşünceden yapılmış şey] açıklaması çok güzel ve hatta parlak olurdu. Epey zekâ ve dilbilgisi eksikliğine rağmen stil adına dikkat çekici bir yeteneği var. Neticede, bu kadar eksik bir ön eğitime rağmen böylesine doğru bir şekilde tartışmak dikkate değer bir içgüdü.

Dediğim gibi, tekrarlar kısmen eksik terminoloji ve kısmen de mantık disiplinine aşina olmamasından kaynaklanmakta. Hepsini çıkarmak çok zor olacak. Eğer bu kişi yazdıklarının basılmasında kesinlikle ısrar ederse, onu iki yazım sayfasıyla sınırlandırmanın kendisi için en iyisi olacağından emin değilim – her durumda, tekrarlarının farkında olmadığı için bu onun için deveye hendek atlatmak gibi olacak ve o zaman onlara verilecek iki sayfa,  dikkate değer mi emin değilim. Daha büyük ihtimalle altı ila sekiz sayfa tutacaktır. Ve hiçbir zaman bir dergiye giremeyecektir. [9]

Engels, eleştirisinin özünü daha sonra 1886’da Friedrich Sorge’ye gönderdiği bir mektupta tekrarlar:

Ancak Dietzgen’i anarşistler hakkındaki makalesinde de destekleyemem – şeylerle kendine özgü bir baş etme biçimi var. Belirli bir hususta biraz dar görüşlüyse, Dietzgen şeylerin iki tarafı olduğunu yeterince, sıklıkla da çok fazla, vurgulayamaz. Fakat şimdi, New Yorklular alçakça davrandığından, aniden öbür tarafa geçiyor ve hepimizi anarşist olarak resmetmek istiyor. Moment bunu mazur görebilir, ancak belirleyici momentte onun tüm diyalektiğini unutmamalı. [10]

Dietzgen’in diyalektiğin yöntemi hakkında ince ve gelişmiş bir anlayışı yoktu ve aslında sık sık bu “Bir yandan, diğer yandan” yaklaşımını kullandı. Diyalektik materyalizmin kendisini bir sentez olarak, materyalizmin ve idealizmin bir birleşimi olarak gördü. “Mantık Üzerine Mektuplar”ında Dietzgen şöyle der: “Materyalistlerle idealistler arasındaki bin yıllık tartışma, ruhun maddesel mi olduğu veya dünyanın tinsel mi olduğu sorusu etrafında döner. Bizim cevabımız sade ve açıktır: İkisi birbirine aittir, birlikte olan tek şeyi, her şeyin şeyini oluştururlar.” [11] Bu onun Onuncu Mektup’undandı, Sekizinci Mektup’unda daha fazla örnek bulunuyor.  [12]

Ancak Marx’ın metodu bu değildi: onunki süblimasyon, bütünlük ve soyuttan somuta doğru hareketti. [13] Dietzgen’in ikincisi hakkında hiçbir fikri yoktu, sadece karşıtların basitçe yer değiştirdiği fikrine sahipti; bu, Tao Te Ching‘in yin ve yang’ı gibi antik diyalektik yöntemlerde güçlükle ayırt edilebilen bir harekettir. [14] Aslında, Dietzgen’in yöntemi daha önce Proudhon tarafından geliştirilmiş ve Marx tarafından eleştirilmişti:

M. Proudhon için her ekonomik kategorinin biri iyi, diğeri kötü olmak üzere iki tarafı vardır. O bu kategorilere küçük burjuvanın tarihin büyük adamlarına baktığı gibi bakar: Napolyon harika bir insandı; pek çok iyi şey yaptı; aynı zamanda birçok zararlı şey de yaptı. M. Proudhon için iyi ve kötü taraf, avantajlar ve dezavantajlar hep birlikte her ekonomik kategorideki çelişkiyi oluştururlar… M. Proudhon’da dilinden başka Hegel’in diyalektiğine ait bir şey yok. Ona göre diyalektik hareket, iyi ve kötü arasındaki dogmatik ayrımdır. [15]

Ancak, Sorge’ye yazdığı yıl, Engels aynı zamanda Ludwig Feuerbach ve Klasik Alman Felsefesinin Sonu‘nu yazdı ve yayınladı. Burada Engels, geçerken Dietzgen hakkında aşırı övgüyle bahseder. O kadar ki Dietzgen hakkındaki kişisel tahminlerinin neredeyse tam tersi gibi görünür: “Yıllardır en iyi iş aletimiz ve en keskin silahımız olan bu materyalist diyalektik, sadece bizim tarafımızdan değil, aynı zamanda, bizden ve hatta Hegel’den bağımsız olarak, yeterince ciddi şekilde bir Alman olan işçi Joseph Dietzgen tarafından da keşfedildi.” [16] Şimdi Marx’ın ve Dietzgen’in çalışmaları üzerine yapılacak herhangi bir inceleme bunun doğru olmadığını gösterecektir. Dahası, Dietzgen Marx’ın kendisi üzerindeki etkisini tam olarak kabul etmiştir. Gezintiler adlı kitapçığında belirttiği gibi:

Araştırma yaparken Ludwig Feuerbach’la karşılaştım ve yazılarını dikkatle incelemek ilerlememi sağladı. Bilgiye susuzluğuma daha büyük yardımı ise, Köln’de Komünistlerin yargılanması (1849) sırasında gazeteler vasıtasıyla haberdar olduğum Komünist Manifesto sağlamıştır. Ancak, en çok da, kırsal yaşantımda bu esnada beliren birtakım eski felsefi ciltlerden sonra, Marx’ın 1859’da “Politik Ekonomi Eleştirisine Katkı” başlığıyla çıkan çalışmasına borçluyum. Burada ön sözde belirtilen cümle -aşağı yukarı şu şekilde ilerliyordu- insanın günlük ekmeğini kazanma biçimi, yani bir kuşağın fiziksel olarak çalışırkenki medeniyet seviyesi, onun zihinsel bakış açısını veya onun Gerçeği, İyiyi ve Doğruyu, Tanrıyı, Özgürlük ve Ölümsüzlüğü, Felsefeyi, Siyaseti ve Hukuku nasıl anladığını ve nasıl anlaması gerektiğini belirlemektedir…

Bu soruları soran ve mutlak gerçeğe ulaşma arzusunu ortaya koyan ilk kişi ben olsaydım, sonsuza kadar cevap bekleyen bir aptal olacaktım. Bununla birlikte, şeylerin tarihsel gelişimine bağlı olarak önceki pek çok neslin en iyi zihinlerinin kendi çözümlerini geliştirmiş ve Feuerbach ve Marx’tan edindiklerim gibi, bana bu açıklamaları sağlamış olmaları sayesinde böyle bir zamanda bu soruları sorabildim ve yeterli cevap alabildiğim için de aptal durumuna düşmedim. Bununla söylemek istediğim, bu insanların bana verdiği ışığın sadece bu kişilerin ürünü olmadığı, tarihsel zamanlardan daha eskiye dayanan kültürün ortak ürünü olduğudur.  [17]

Dietzgen’in ilk eseri 1869’da yayınlanan İnsan Beyninin Doğası’ydı ki bu tarih Marx’ın diyalektik yöntemini geliştirmesinden ve Eleştiriye Katkı (1859) ve Kapital (1867) ile herkese açmasından çok sonradır. Dietzgen [teorisini] Marx’ın etkisi altında geliştirdiğini kamuya açık bir şekilde kabul ettiğine göre, Engels, Dietzgen’in Marx’ın bakış açısına bağımsız olarak geldiği iddiasının kaynağı olan övgüleri neden yazmıştı? Bilmiyorum, fakat gerçekler ışığında, Engels yanlış olan övgüsünü kesinlikle abartıyordu.

Ayrıca İkinci Enternasyonal’deki Marksistlerin çoğunun, belki ABD’li sosyalist Daniel De Leon hariçtir, öğretmeni olan ve “Marksizmin Papası” olarak kabul edilen Karl Kautsky’nin tanıklığı da var. Kautsky, Etik ve Materyalist Tarih Anlayışı (1906) çalışmasında “Sonuç olarak, bir yandan Marx ve Engels tarafından, diğer yandan da aynı ruhla Joseph Dietzgen tarafından kurulan bu materyalist felsefeyi başlangıç noktam olarak alıyorum. Vardığım sonuçlardan yalnızca ben sorumluyum” diye belirtir. [18] Burada Marksist yöntem anlayışının Marx, Engels ve Dietzgen’den geldiğini açıkça belirtir. 1914’te Granat Ansiklopedisi için yazdığı “Karl Marx” adlı geniş kapsamlı makalesinde vediği kaynakçadan Lenin’in Kautsky’nin bu eserini incelediğini anlıyoruz: “Tarihsel materyalizm ve ahlak sorunu üzerine: Karl Kautsky, Etik ve Materyalist Tarih Anlayışı, St. Petersburg, 1906 ve Kautsky’ye ait sayısız başka eser”. [19] Dolayısıyla Lenin’in “diyalektik materyalizm” konusundaki ilk dönem anlayışı, Plekhanov ve Kautsky aracılığıyla Dietzgen’den gelmektedir. Bunlar Bernstein’dan sonra Marksizmi bozan iki baş revizyonist-oportünisttir.

“Diyalektik Materyalizm” felsefesinin bu sorunu, ideoloji sorunuyla çok yakından ilintilidir. İlk olarak, ileri sürmüş olduğum gibi, Marx ve Engels yeni bir bilimsel yöntem oluşturduklarını ve bunun felsefenin zıttı olduğunu, çünkü felsefenin bir ideoloji olduğunu belirtmişlerdir. Bu, en açık şekilde Alman İdeolojisi’nde belirtilmiş ve hayatlarının geri kalanında Marx ve Engels tarafından savunulmaya devam edilmiştir. İkinci olarak, daha önce de belirtildiği gibi, Lenin Alman İdeolojisi’ni hiç okumamıştı ve bu nedenle eleştirilerin tamamını okuma şansı da hiç olmamıştı. Dolayısıyla Lenin, felsefe ve ideolojiye dair Marksist eleştiriyi asla tam olarak anlayamamıştı. [20] Dahası, sadece Lenin değil, aynı zamanda Lenin’in iki ana “felsefe” öğretmeni olan Plekhanov ve Dietzgen de Alman İdeolojisi’ni okumamışlardı. Bunun sebebi, elyazmasının Bernstein’ın elinde olması ve Feuerbach, Genç Hegelciler ve genel ideoloji eleştirisini içeren ilk önemli kısmının hiç çevirilmemesidir. [Bernstein] sadece Stirner eleştirisi hakkında bölük pörçük şeyler yayınladı ki bu da kitabın ikinci kısmına denk gelmektedir. [21] Bu durum, eseri ilk kez yayınlayan ve adı sonraki tüm Sovyet basımlarından çıkarılan Bolşevik arşivcisi ve Marx-Engels Enstitüsü’nün kurucusu David Riazanov’un yazdığı bir makalede keskin bir biçimde detaylandırılmıştır. Burada Bernstein’dan Marx-Engels elyazmalarını alırken karşılaştığı sorunları şöyle detaylandırır:

Dertlerim Berlin’de başladı. Malzemeyi, sahibinden, Bernstein’dan ayırmak zorundaydım. Ona ödünç verilen tüm belgeler fotoğraflandı. Birkaç belgenin yayınlanması özel koşullara bağlı hale getirildi. Bulunan belgeler arasında en değerli ve ilginç olan ve bugüne kadar yayınlanmamış olan Hegel sonrası Alman filozofları ve “Gerçek Sosyalistler” hakkında eleştirileri de içeren “Alman İdeolojisi”nin elyazmalarıdır.

Elyazmaları, Bernstein’ın yaptığı baskısıyla karşılaştırıldığında, Bernstein baskısının elyazmalarının beşte ikisinden fazlasını içermediği açıkça görülüyor. Bernstein’ın buna dair özrü şöyle: “Geri kalanını fareler kemirdi.” Gerçek şu ki elyazmaları fareler tarafından değil, sonunda Revizyonizme çark eden Bernstein tarafından kemirilmişti. Ancak bu el yazması “Alman İdeolojisi” eleştirisinin sadece bir parçası olup, Stirner eleştirisini içeren kısma aittir. Elyazmaların Bernstein tarafından çözülmemiş ikinci kısmı Feuerbach’a ithaf edilmiştir ve Feuerbach’ın “İnsan” kavramını eleştirmektedir. Bu el yazmasını en kısa zamanda yayınlamaya çalışıyoruz. [22]

Bunu okuduğunda, okur, Bernstein’ın neden yalan söylediğini ve Alman İdeolojisi’nin bütün elyazmasını neden yayınlamadığını merak edecektir. Bunun nedeni, Eduard Bernstein’ın, Marksist bir ideolojinin bulunduğunu, yani bunun kendisinin bir ideoloji olduğunu savunan ilk kişi olmasıdır.[23][23] Bu hareket, aslında onun revizyonist projesinin bir parçasıydı. Evrimci Sosyalizm adlı yapıtının sonuç kısmında revizyonist tartışmalar üzerine konuşmalarda belirttiği gibi:

Bu fikirle, o zamanlar, işçi sınıfı hareketinde yer edinmeye çalışan riyakârlığa karşı, ben, saf aklın eleştirmeni olan büyük Königsberg filozofunun ruhuna ve rahat bir sığınma sağlayan Hegelci diyalektiğe sığındım. Bunu, sosyal demokrasinin, alınan görüşleri yargılayacak ve bunları derin titizlikle eleştirel olarak inceleyecek, görünür materyalizmin nerede en yüksek -ve dolayısıyla en kolay yanıltıcı- ideoloji olduğunu gösterecek, idealin hor görülmesinin, maddi faktörlerin büyüyerek evrimin her şeye gücü yeten güçleri haline gelmesinin bir kendini aldatma olduğuna, bunun geçmişte böyle olduğunu, bunu her fırsatta ilan edenlerin eylemiyle de hep böyle olacağına dair uyarı yapacak bir Kant’a ihtiyaç duyduğu kanaatine vardığım için yaptım. [24]

Bernstein, SPD’nin bakış açısını değiştirip gözden geçirmek istedi ve bunu Kant’ın felsefesini Marksizme karıştırarak yaptı. Bernstein, Marx’ın diyalektiğine karşıydı ve onu büyük oranda Hegel’in diyalektiğiyle eşitledi. Yabancı bir ideolojiyi Marksizmle tanıştırmayı haklı kılmak için, Marksist ideoloji eleştirisini bastırdı ve Marksizmin bir felsefe, bir ideoloji olduğunu ilan etti.

İlk olarak, Marksizmin bir ideoloji olduğunu söyleyerek, Bernstein Marksizmin ahlaki yönden eksik olduğunu iddia edebildi. Burada “ideal” teriminin farklı anlamları üzerinde duruyordu. Yalnızca Hegel’e ve diyalektiğe saldırmakla kalmayıp, sosyalizmin bilimsel olmadığını ve ahlaktan yoksun olduğunu da savunuyordu. “İdeal” kelimesi diyalektiğin tartışıldığı bir bağlamda görüldüğünde, anlamı genellikle idealizmdir veya nesnel bakış karşısında öznel bakış yani düşünceler anlamına gelir. Ancak, Bernstein bunu bir “ideal” yani edinilmesi gereken ahlaki bir ideal anlamında kullandı. Marksizmi bir bilim olarak tanımlamak için Bernstein’ın Marksist yöntemin etik bir temelinin (etik çıkarımlarına karşıt olarak) olmadığını ve dolayısıyla bir etik ekleme meselesi olmadığını kabul etmesi gerekirdi. Fakat onu bir ideoloji olarak tanımlayarak, onun yetersiz bir ideoloji olduğunu, yani ahlaka duyulan ihtiyacı göz ardı ettiğini, bu yüzden Kant’ın ve dolayısıyla kategorik zorunluluğun (categorical imperative) gerekli olduğunu iddia edebilirdi. Bu yüzden Marksizmi bir ideoloji olarak nitelemek zorunda kaldı. Martin Seliger’e göre, Antonio Labriola ve Benedetto Croce ile birlikte Bernstein Marksizmin bilimsel sosyalizm olarak değil, eleştirel komünizm olarak adlandırılması gerektiğini savundu. [25]

İkincisi, Bernstein bu hareketi meşrulaştırdı, çünkü Marksizmin bilimsel özgüllüğünü inkâr ederek, yani onu herhangi bir felsefeye indirgeyerek Marksizmi küçülttü. Böylece, ilk olarak Dietzgen Marksizmin diyalektik materyalizm felsefesi olduğu fikrini ortaya atmış, daha sonra Bernstein Marksizmin bir ideoloji olduğunu fikrini geliştirmiştir. Bunu ideoloji ile felsefeyi eşitleyerek ve Marksizmi bir felsefe yaparak gerçekleştirmiştir:

Marx, tarih ve toplum felsefesinin genel özelliklerini başka hiçbir yerde görülmeyen netlikte, özel fenomenlere ve özel formlara referans yapmaksızın böyle özlü ve kesin cümlelerle sunar. Burada Marksist tarih felsefesiyle ilgili hiçbir önemli düşünceye ihtiyaç yok. [26]

Engels Anti-Dühring’de Marx’ın metodunun geliştirilmesiyle “Daha önceki tüm felsefelerden, bağımsız olarak, hâlâ ayakta kalan şey düşünce bilimi ve yasalarıdır yani biçimsel mantık ve diyalektiktir. Diğer her şey pozitif doğa ve tarih biliminde toplanır” diye yazmış olmasına rağmen, Bernstein bunları yazmıştır. [27] Engels, Ludwig Feuerbach üzerine çalışmasında aynı fikri tekrar eder, burada “Marksist tarih anlayışı” ile ilgili olarak, bu anlayış tarih alanında felsefeye son verir, tıpkı diyalektik doğa anlayışının bütün doğa felsefelerini gereksiz ve imkânsız kılması gibi” diye yazar. [28] Bu nedenle, Bernstein’ın Marksizmi bir ideoloji ve felsefe olarak revize etmesi Marksizmin bilimsel karakterine saldırıdır.

Bernstein’ın bilimsel sosyalizme saldırısı, aynı zamanda örtük olarak diyalektiğin nesnelliğine saldırıydı. Marx’ın diyalektik yönteminin nesnel gerçek değerini inkâr etmekle, bu yöntemin gerçekliği kavramada insanlığa yardım etme gücünü de inkâr ediyordu. Hegel, sistematik olarak diyalektiğin nesnelliği lehine konuşan ilk kişiydi:

Çevremizi saran her şey belki Diyalektik örneği olarak görülebilir. Sonlu her şeyin, sabit ve nihai olmak yerine oldukça değişken ve geçici olduğunun farkındayız; sonlunun Diyalektiği ile kastettiğimiz tam olarak budur, sonlu olan, örtük olarak olduğundan farklı olarak, dolaysız ya da doğal varlığının ötesine geçmeye ve aniden zıttına dönüşmeye zorlanır. [29]

Bu diyalektik anlayışı daha sonra Marx, Engels, Lenin, Trotsky ve Mao tarafindan doğru biçimde devam ettirildi. [30] Böylece, sonradan anti-revizyonist Marksistler doğanın diyalektiğini inkar edince, aslında sadece Bernstein’ı tekrar ettiler ve revizyonizmin asıl noktasına intikal ettiler. [31] Rosa Luxemburg, Lenin, Plekhanov, Kautsky ve diğerleri tarafından Bernstein’ın yazıları eleştirilmiş olmasına rağmen, sırf Alman İdeolojisi‘ne ulaşamadıkları için revizyonizm tartışmasında kimse ideoloji hakkındaki görüşlerini eleştirmemiştir. [32] Bu tabii ki tartışma süresince Bernstein’ın Alman İdeolojisi‘ni kilit altında tutmasından kaynaklanmıştır. Nitekim Plekhanov, Luxemburg, Lenin ve daha başkaları karanlıktaydı. Örneğin, Plekhanov “Kant’a Karşı Riyakârlık veya Herr Bernstein’ın İradesi ve Ahdi” adlı makalesinde, Bernstein’ın diyalektik karşıtı duruşuna karşı güçlü bir savunma ve karşı atak yapar. Plekhanovdan alıntı yaparsak,

Ütopyadan bilime geçiş yapmak için sosyalizm, düşünme biçimindeki bu aygıtı büyütmeli ve diyalektik yönteme yükseltmeliydi. Sosyalizmde gerekli olan bu reformu yapacak olan Marx ve Engels olacaktı: yine de bunu ancak daha önce Hegelci felsefe okulundan geçtikleri için yapabilmişlerdir. [33]

Bu iddia su götürmez biçimde doğrudur. Buna rağmen, Plekhanov halen Marksizmin bir felsefe ve dolayısıyla bir ideoloji olduğu görüşündeydi. [34] İkinci Enternasyonal’in bir lideri tarafından yapılan Marksizm çarpıtılmasının bu yönü, kurtarma operasyonlarıyla devrimci Marksizme yönelen Bolşevikler tarafından hiç ele alınmamıştır; bu operasyonun en ünlü örneği Lenin’in Devlet ve Devrim‘idir.

Bu eksiklik, SSCB’de Marksizm-Leninizmin kurumsallaştırılması ve kodlaştırılmasıyla daha da arttı. Bunun bir yönü de ölümünden sonra nadiren Lenin’in  yanlış olarak eleştirilmesidir. Bununla birlikte, Alman İdeolojisi ışığında, bu, Sovyet Marksistleri için bir sorun oluşturdu, zira Marx ve Engels, ideolojinin yanlış olduğunu söylemişti, çünkü [ideoloji] insanlığın gerçekliği anlamasındaki bozukluk, toplumun koşullarından kaynaklanan bir yanlış anlama yani üretken güçlerin ve bilimin düşük gelişimi, egemen sınıfın kontrolü, vs. demekti. Bununla birlikte, Lenin, bilimsel bir ideolojinin olduğunu ve Marksizmin böyle bir ideoloji olduğunu söylemiştir. [35] Bu mantıksal çelişki nasıl çözülebilir? Bu zor iş nasıl başarılabilir?

Sovyet entelektüelleri kuşaklar boyunca Lenin’in bu sorun hakkındaki görüşlerinin kökenini sorgulamak, revizyonist kökenli olduklarını kabul etmek ve dolayısıyla yanlış olduğunu itiraf etmek yerine, iki farklı yol izlemiştir. Birincisi, sorunu görmezden gelmek ve Alman İdeolojisi üzerine yapılacak incelemeleri ihmal etmek olmuştur. [36] İkincisi, Marx ve Engels’in kitlesel işçi sınıfı partileri öncesi bir dönemde yaşadıklarını ve dolayısıyla ideoloji eleştirilerinin yalnızca bu partilerin ortaya çıktığı zamandan öncesi için doğru olduğunu iddia etmek olmuştur. Bu yaklaşımı temsil edecek bir örnek, Sovyet filozofu V. Z. Kelle tarafından SSCB’de Felsefe: Diyalektik Materyalizmin Sorunları koleksiyonu için yazılmış bir makaledir. Bu, bu zor işi başarabilmek için bildiğim tek açık girişimdir. Orada Kelle açıkça, bu partilerin ortaya çıkışı ile Marksizmin bilimsel bir ideoloji haline geldiğini savunur. [37]

Kelle’nin yönteminin bir özelliği, Marx veya Engels’in felsefenin bir ideoloji olduğu, kendi yöntemlerinin tarih bilimi yani toplumsal ve doğal tarih olduğuna dair daha sonra tekrarlar yaptıkları eserlerine değil de aslında sadece Alman İdeolojisi’ne atıfta bulunmasıdır. Kelle bunu neden yapti? Bunun nedeni iddiasının ana hatlarıyla çelişki içinde olmasıydı. Bununla birlikte Engels, Ludwing Feuerbach’ı yazdığı sırada Alman Sosyal-Demokrat Partisi (SPD) zaten bir kitle partisi olmuştu; Kelle böylece Engels’in hatalı olduğunu ima etmişti. Ama açıkçası Engels doğruydu, hatalı olan Kelle’ydi. Ayrıca, Kelle’nin makalesi, İkinci Enternasyonal zamanında ideoloji anlayışının geliştirilmesinde Bernstein’ın oynadığı role hiç dikkat çekmez.

İdeoloji, ister siyasi, ister dini, ister felsefi biçimde olsun, toplumun çelişkilerinden kaynaklanan gerçekliğin çarpık bir görünümüdür. Bunlar, sınıf savaşının verildiği kavramsal formlardır. Engels’in Almanya’da Köylü Savaşları’nda belirttiği gibi:

Ancak, eğer Zimmermann temsili, içsel bir tutarlılığa sahip değilse; eğer o dönemin dini ve siyasi tartışmalarını, bunlarla eş zamanlı olarak gerçekleşen sınıf mücadelelerinin bir yansıması olarak göstermekte başarısız olursa… Bu kitap, mücadelenin tarihsel çizgisini sadece ana hatlarıyla verirken, köylü savaşlarının kökenine, savaş sırasında görülen çeşitli partilerin tavırlarına, bu partilerin kendi pozisyonlarını netleştirmek için benimsedikleri siyasi ve dini teorilere açıklama getirmeye çalışmaktadır. [38]

Dolayısıyla, bu çeşitli ideolojiler sosyo-ekonomik koşulların bir ürünüdür, ancak insanlar onları bu koşullardan bilinçli olarak türetmezler. Düşüncelerini koşullarıyla açıklamak yerine, koşullarını düşünceleriyle açıklarlar. İşte bu yüzden bunlar yanlış bilinçtir. [39]

Sadece Marksizmle, diyalektik yöntem yani tarihsel materyalizmle yaratılan bu durumun tersine çevrilmesi mümkündür. Dolayısıyla proletarya, gerçekliği herhangi bir aksiyom ya da ilkeye göre tanımlamaz ve açıklamaz; fakat gerçekliğe dayanan ve gerçekliğe göre değerlendirilen bir yöntem yardımıyla gerçek somut koşulları araştırır. Bu, ütopik ve bilimsel sosyalizm arasındaki farkın özüdür. Marx ve Engels’in Alman İdeolojisi‘nde belirttiği gibi:

Komünizm, bizim için kurulması gereken bir durum, gerçekliğin kendini uyarlaması gereken bir ideal değildir. Biz, şeylerin bugünkü durumunu yıkacak harekete komünizm diyoruz. Bu hareketin koşulları, şu anda varolan öncüllerden kaynaklanır. [40]

Marksizmin bir ideoloji olduğu fikri, Sosyal Demokrasi, İkinci Enternasyonal Marksizmi ve daha sonra “diyalektik materyalizm” biçimindeki SSCB’nin kodlanmış Marksizm-Leninizminin ideolojisi için hayati önem taşıyordu. [Bu fikir] sosyalistleri, gerçekliği önceden belirlenmiş aksiyomlara göre değerlendiren bir perspektife, kapalı bir sisteme bağlar.

Bu, yukarıda sözü edilen Plekhanov’un durumunda görülebilir. Plekhanov, Bernstein’a ve uluslararası Sosyal Demokrasi’deki revizyonist akıma karşı mücadelenin ön cephesinde yer alıyordu. Bu, ilk yıllarda, Narodnizme ve revizyonizme karşı mücadelede bütün bir Rus Marksist kuşağı için diyalektik düşünmeyi başarılı bir şekilde popüler hale getirdi. [41] Bununla birlikte, “diyalektik materyalizme,” bir sistem olarak Marksizme bağlılığı, onu 1905 Rus Devrimi’ndeki konumuna getirdi:

Gerçek sınıf bilinci… aynı zamanda ülkenin ekonomik gelişme düzeyine göre toplumsal değişime getirilen sınırların tanınmasını gerektirmiştir. Dolayısıyla Sosyal Demokratların, proletaryaya Rusya’nın yalnızca bir ‘burjuva devrimi’ için olgunlaştığını ve bu aşamayı geçmeye çalışmanın aptallık olduğunu telkin etme görevi vardır. [42]

Böylece 1905’te Bolşeviklerin siyasi çizgisine ve taktiklerine karşı çıktı. Dahası, aynı temel nedenden ötürü, daha sonra 1917 Ekim Devrimine karşı çıkacaktı: Ortodoks İkinci Enternasyonal Marksizm anlayışına göre, Rusya devrim için hazır değildi. [43] Bu nedenle, Marksistler genel ideolojiyle ilgili noktanın farkında olmazlarsa ve nitekim felsefe ideolojinin belirli bir biçimiyse,  Marx’ın gerçekleştirdiği çok önemli başarının, yani yeni bir bilimsel yöntem kurduğunun da farkında olmayacaklardır. Ayrıca, bu bilimsel yöntemin özünü ve kökenini tam olarak anlayamayacaklardır: [Bu yöntem] ideoloji eleştirisiyle dövülüp geliştirilmiştir, bu yüzden, eleştiriyi doğasında bulunan temel bir bileşen olarak bulundurur. Son olarak, Marksizmin bir felsefe olduğunu veya “diyalektik materyalizm” olarak adlandırılan bir felsefesi olduğunu düşünmeye devam etmek, Bernstein’ın revizyonist görüşlerinin bir yönünü ve ne Marx’ın ne de Engels’in formüle ettiği ya da onayladığı bir etiketi yeniden üretmektir. Revizyonizmden tutarlı bir kopuş, felsefi “diyalektik materyalizm” sisteminden de tutarlı bir kopuş ve Marx’ın diyalektik yöntemine geçiş demektir.