Emperyalizmin en vahşi sefahat alemlerinin ortasında ortasında, proletaryanın dünya bayramı yirmi dördüncü kez kendini tekrarlıyor. Çığır açan 1 Mayıs kutlama kararından bu yana geçen çeyrek yüzyılda yaşananlar, tarihsel yolun muazzam bir parçasıdır. Mayıs gösterileri ilk kez yapıldığında, Enternasyonal’in öncüsü Alman işçi sınıfı, utanç verici bir istisna yasasının zincirlerini kırıyor ve özgür, yasal bir gelişme yoluna giriyordu. Dünya pazarında 1870’lerdeki çöküşten bu yana yaşanan uzun bunalım dönemi aşılmış ve kapitalist ekonomi yaklaşık on yıl sürecek görkemli bir büyüme evresine girmişti. Aynı zamanda, yirmi yıllık kesintisiz barışın ardından dünya, modern Avrupa devlet sisteminin kanlı vaftizini aldığı savaş dönemini hatırlayarak rahat bir nefes aldı. Barışçıl bir kültürel gelişme için yol serbest görünüyordu; emek ve sermaye arasında makul, barışçıl bir tartışma hayalleri, umutları sosyalizm saflarında yeşeren tohumlar gibi bolca büyüyordu. “İyi niyete açık eli uzatmak” gibi önermeler 1890’ların başlangıcını işaret ediyordu; belli belirsiz bir “sosyalizme kademeli geçiş” vaatleri ise sonuna damgasını vurdu. Krizler, savaşlar ve devrimler geçmişte kalmış şeyler, modern toplumun ayak sesleri olmalıydı; parlamentarizm ve sendikalar, devlette demokrasi ve fabrikada demokrasi yeni ve daha iyi bir düzenin kapılarını açmalıydı.
Olayların seyri tüm bu yanılsamaları korkunç bir sınava tabi tuttu. 1890’ların sonunda, vaat edilen pürüzsüz, sosyal reformcu kültürel gelişmenin yerine, kapitalist çelişkilerin en şiddetli ve acılı bir şekilde keskinleştiği bir dönem başladı – bir fırtına ve gerilim, bir çarpışma ve çatışma, toplumun temellerinde bir bocalama ve bir sarsıntı. Takip eden on yılda, on yıllık ekonomik refah döneminin bedeli iki şiddetli dünya kriziyle ödendi. Yirmi yıllık dünya barışının ardından, geçtiğimiz yüzyılın son on yılında altı kanlı savaş ve yeni yüzyılın ilk on yılında dört kanlı devrim yaşandı. Sosyal reformlar yerine komplo yasaları, ceza yasaları ve ceza pratiği; endüstriyel demokrasi yerine sermayenin kartellerde ve kapitalist iş birliklerinde güçlü bir şekilde yoğunlaşması ve devasa lokavtların uluslararası uygulaması geçerli akçe haline geldi. Ve devlette demokrasinin yeni bir gelişimi yerine – burjuva liberalizminin ve burjuva demokrasisinin son kalıntılarının sefil bir çöküşü. Özellikle Almanya örneğinde, 1890’lardan bu yana burjuva partilerinin kaderi şunları getirdi: Nasyonal Sosyalistlerin yükselişi ve hemen umutsuzca dağılması; “radikal” muhalefetin bölünmesi ve parçalarının gericiliğin bataklığında yeniden birleşmesi; ve son olarak “merkez “in radikal bir halk partisinden muhafazakar bir hükümet partisine dönüşmesi. Partilerin gelişimindeki değişim diğer kapitalist ülkelerde de benzer şekilde gerçekleşmiştir. Genel olarak, devrimci işçi sınıfı bugün kendisini, egemen sınıfların kapalı, düşmanca gericiliğine ve onların kötü niyetli oyunlarına karşı tek başına ayakta duruyor olarak görmektedir.
Hem ekonomik hem de siyasi tüm bu gelişmenin altında tamamlandığı işaret, sonuçlarının işaret ettiği formül emperyalizmdir. Bu yeni bir unsur, kapitalist toplumun genel tarihsel yolundaki beklenmedik bir dönüş değildir. Silahlanma ve savaşlar, uluslararası çelişkiler ve sömürge politikaları kapitalizmin tarihine beşiğinden itibaren eşlik eder. Modern toplumun gidişatında yeni bir çağ yaratan, bu unsurların en aşırı yoğunlaşması, bir araya gelmesi, bu çelişkilerin devasa bir fırtınasıdır. Diyalektik bir etkileşim içinde, muazzam sermaye birikiminin hem nedeni hem de sonucu olarak, içeride sermaye ve emek arasında, dışarıda ise kapitalist devletler arasında çelişkilerin artması ve keskinleşmesi – emperyalizm son aşamayı, dünyanın sermayenin saldırısıyla bölünmesini açmıştır. Rekabetler nedeniyle tüm kapitalist ülkelerde karada ve denizde bitmek bilmeyen, fahiş silahlanmalar zinciri; Afrika’dan Avrupa’ya yayılan ve her an dünya yangınına dönüşecek bir kıvılcımı yakabilecek kanlı savaşlar zinciri; dahası, yıllardır kontrol edilemeyen enflasyon hayaleti, tüm kapitalist dünyada kitlesel açlık – tüm bunlar, neredeyse çeyrek yüzyıl sonra dünya emek bayramının yaklaştığının işaretleridir. Ve bu işaretlerin her biri, 1 Mayıs fikrinin yaşayan gerçekliğinin ve gücünün alevli bir ifadesidir.
1 Mayıs’ın parlak temel fikri, proleter kitlelerin özerk, derhal ileri atılması, aksi takdirde günlük parlamento işlerinde devletin engelleri tarafından atomize edilen, kendi iradelerini çoğunlukla yalnızca oy pusulası aracılığıyla, temsilcilerini seçerek ifade edebilen milyonlarca işçinin siyasi kitlesel eylemidir. Fransız Lavigne’in Enternasyonal’in Paris Kongresi’ndeki mükemmel önerisi, proletaryanın iradesinin bu parlamenter, dolaylı tezahürüne doğrudan, uluslararası bir kitlesel tezahürü ekledi: sekiz saatlik işgünü, dünya barışı ve sosyalizm için bir gösteri ve mücadele aracı olarak grev.
Ve gerçekte bu fikir, bu yeni mücadele biçimi son on yılda ne kadar büyük bir yükseliş gösterdi! Kitlesel grev, siyasi mücadelenin uluslararası kabul görmüş, vazgeçilmez bir silahı haline gelmiştir. Bir gösteri olarak, mücadelede bir silah olarak, yaklaşık on beş yıldır tüm ülkelerde sayısız biçimlerde ve derecelerde tekrar geri dönüyor. Rusya’da proletaryanın devrimci yeniden canlanışının bir işareti olarak, Belçika proletaryasının elinde inatçı bir mücadele aracı olarak, şimdi yaşayan gücünü kanıtlamıştır. Ve Almanya’daki bir sonraki en yakıcı sorun – Prusya’nın oy hakkı – açıkça, daha önceki kaypak muamelesi nedeniyle, tek olası çözüm olarak Prusya proletaryasının kitlesel greve kadar yükselen bir kitle eylemine işaret etmektedir. Şaşılacak bir şey yok! Emperyalizmin son on yıldaki tüm gelişimi, tüm eğilimi, uluslararası işçi sınıfının, emperyalist politikanın muazzam baskısına proletaryanın doğru yanıtını ancak en geniş kitlelerin kişisel olarak öne çıkmasının, onların kişisel politik eylemlerinin, kitlesel gösterilerin ve er ya da geç devlet iktidarı için devrimci mücadeleler dönemine açılması gereken kitlesel grevlerin verebileceğini daha açık ve daha somut bir şekilde görmesine yol açmaktadır. Bu silahlanma çılgınlığı ve savaş çılgınlığı anında, yalnızca emekçi kitlelerin kararlı mücadele iradesi, güçlü kitlesel eylemler için kapasiteleri ve hazır olmaları, dünya barışını koruyabilir ve tehditkar dünya yangınını uzaklaştırabilir. Ve 1 Mayıs fikri, uluslararası birliğin bir tezahürü, barış ve sosyalizm için mücadelenin bir aracı olarak kararlı kitle eylemleri fikri, Enternasyonal’in en güçlü birlikleri olan Alman işçi sınıfında ne kadar kök salarsa, er ya da geç kaçınılmaz olan dünya savaşından emek dünyası ile sermaye dünyası arasında kesin ve muzaffer bir mücadelenin çıkacağına dair garantimiz o kadar büyük olacaktır.
Kaynak: İlk olarak 30 Nisan 1913 tarihli Liepziger Volkszeitung’da yayımlanmıştır. Dick Howard ,
Selected Political Writings of Rosa Luxemburg, Monthly Review Press, 1971.
